Η Θεία πρόνοια, η θεά τύχη και η δική μας ευθύνη

Η αγάπη που δεν αφήνει την τύχη να αποφασίζει

Από την αυγή του πολιτισμού, ο άνθρωπος βρέθηκε αντιμέτωπος με μια σταθερή αλήθεια: η ζωή είναι απρόβλεπτη. Παρά τη γνώση που συσσωρεύτηκε με το πέρασμα των αιώνων, το μέλλον παραμένει ένα ανοιχτό ενδεχόμενο.

Οι αρχαίοι Έλληνες προσωποποίησαν αυτή την αβεβαιότητα στη θεά Τύχη, μια δύναμη ικανή να ανατρέψει τα πάντα σε μια στιγμή. Οι Στωικοί μίλησαν για έναν κόσμο που υπακούει σε λογικές αρχές, όμως αναγνώριζαν ότι ο άνθρωπος δεν ελέγχει τα πάντα.

Αιώνες αργότερα, η επιστήμη απέδειξε ότι το τυχαίο δεν είναι απλώς άγνοια. Είναι μέρος της ίδιας της δομής του κόσμου. Ακόμα και τα πιο μικρά σωματίδια της ύλης υπακούουν σε πιθανότητες.

Ζούμε λοιπόν σε ένα σύμπαν όπου η τυχαιότητα είναι πραγματική και η γνώση μας ελλιπής και πεπερασμένη.

Μέσα σε αυτό το πεδίο αβεβαιότητας, η φιλοσοφία και η θεολογία κατέληξαν σε ένα συμπέρασμα που συχνά ξεχνάμε: η αξιοπρέπεια του ανθρώπου κρίνεται από τον τρόπο που στέκεται απέναντι στο απρόοπτο.

Από τον φόβο στην ευθύνη

Η ιστορία της Τύχης είναι μία ιστορία μετάβασης. Από την αρχική υποταγή στις τρεις Μοίρες, μέχρι τη συνειδητοποίηση ότι ο άνθρωπος δεν είναι απλώς θεατής της ζωής του.

Ο Αριστοτέλης διέκρινε το τυχαίο από το εκούσιο και ακριβώς τότε γεννήθηκε μια θεμελιώδης έννοια: η προσωπική ευθύνη.

Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα πάντα. Μπορούμε όμως να αποφασίσουμε πώς θα προστατεύσουμε όσα αγαπάμε.

Η επιστήμη και ο πολιτισμός έφεραν κάτι καθοριστικό: το απρόβλεπτο μπορεί να μετρηθεί
και το ρίσκο μπορεί να διαχειριστεί.

Η μετάβαση από το φόβο στην πρόνοια είναι η πιο βαθιά ανθρώπινη νίκη απέναντι στην τύχη και το απρόβλεπτο.

Το ήξερε ο Προμηθέας, όταν έκλεψε το φως για να μη βαδίζουμε στο σκοτάδι του τυχαίου.
Το έζησαν ο Δευκαλίων και η Πύρρα, όταν ύψωσαν κιβωτό πριν φουσκώσουν τα νερά της συμφοράς. Το απέδειξε ο Οδυσσέας, που δεν περίμενε τη μοίρα, αλλά την αντιμετώπιζε με σχέδιο σε κάθε κύμα.

Από τότε η ανθρωπότητα μάχεται το άγνωστο όχι με δέος, αλλά με αγάπη. Γιατί εκείνοι που προνοούν, δεν προνοούν για τον εαυτό τους… προνοούν για όσους αγαπούν.

Η ευθύνη ως σχέση αγάπης

Η ελευθερία που μας έδωσε ο Θεός είναι αυτή που γεννά την ευθύνη. Και η ευθύνη δεν είναι ατομικό καθήκον. Είναι σχέση αγάπης με αυτούς που στηρίζονται σε εμάς.

Ο γονιός που φροντίζει το αύριο των παιδιών του, τιμά την πρόνοια του Θεού. Η αγάπη δεν περιμένει απλώς «να πάνε όλα καλά». Προετοιμάζει το καλό για εκείνους που αγαπά.

Η πίστη δε λέει “άσε την τύχη να αποφασίσει”. Η πίστη λέει “κάνε σήμερα το καλό που μπορείς”.

Η ασφάλιση ως ηθική πράξη ευθύνης

Η ασφάλιση δεν είναι οικονομικό προϊόν. Είναι ηθική στάση απέναντι στην αβεβαιότητα. Δεν υπόσχεται αθανασία. Δεν ανταγωνίζεται τον Θεό. Δεν φοβάται την τύχη.

Αυτό που κάνει είναι κάτι πολύ πιο ουσιαστικό: μετατρέπει την ευθύνη σε πράξη
και την αγάπη σε προστασία.

Η πρόνοια μέσω της ασφάλισης είναι ουσιαστικά μια σιωπηλή υπόσχεση: «Ό,τι κι αν συμβεί σε μένα, εσείς δεν θα μείνετε μόνοι.»

Αυτό είναι πολιτισμός. Αυτό είναι ήθος. Αυτό είναι αγάπη που επιλέγει να πάρει ευθύνη.

Η αξιοπρέπεια της πρόνοιας

Η ζωή είναι ανοιχτή, απρόβλεπτη και γι’ αυτό πολύτιμη. Το μέλλον των ανθρώπων μας δεν αξίζει να αφεθεί στην τύχη.

Η ασφάλιση δεν καταργεί τη Θεία Πρόνοια. Είναι συνεργασία με την πρόνοια. Είναι πράξη ωριμότητας και σεβασμού προς τη ζωή. Η ευθύνη δεν καταργεί την τύχη. Δίνει στην αγάπη μας τον τελευταίο λόγο.

Αυτή είναι η αξιοπρέπεια της πρόνοιας. Και αυτή είναι η ουσία της ασφάλισης.

Φειδίας Παπανικολάου